Demissionair staatssecretaris Eric van der Burg (Asielzaken, VVD) denkt niet dat gemeenten uiteindelijk moeten worden gedwongen om asielzoekers op te vangen, zei hij na afloop van de stemming over de spreidingswet. "Veel gemeenten waren het al met de wet eens, dus die gaan leveren." Hij verwacht dat ook gemeenten die tegen de wet zijn, voldoende opvangplekken gaan regelen.

Deze tegenstanders zullen zeggen dat ze het weliswaar niet met de wet eens waren, maar dat ze "toch hun best gaan doen omdat de democratie heeft gesproken" zei Van der Burg.

Heel even kreeg de staatssecretaris het benauwd, toen de PVV een motie indiende om de stemming over de spreidingswet uit te stellen. Als die motie het had gehaald, was de wet niet op 1 februari van kracht geworden, maar pas een jaar later. Al snel werd echter duidelijk dat de PVV-motie zou sneuvelen. Niet veel later werd de wet met 43 stemmen voor en 27 tegen aangenomen.

Van der Burg oogde niet triomfantelijk of opgelucht nadat 'zijn' wet nu ook door de Eerste Kamer is. Het is "dubbel", zei hij na afloop van de stemming. "Als staatssecretaris heb ik deze wet verdedigd en dan wil je hem ook binnenhalen. Tegelijkertijd zie ik hoe ingewikkeld het ligt in het land en ook binnen mijn eigen partij."

Als PVV, VVD, NSC en BBB een kabinet gaan vormen, kan de wet worden ingetrokken, realiseert Van der Burg zich. "Men kan altijd een wet intrekken, maar dan moet men langs de Tweede en de Eerste Kamer. Tot die tijd geldt de wet."

Op de gesprekstafel van de partijleiders van deze vier partijen ligt de spreidingswet nadrukkelijk op tafel. Nadat vorige week duidelijk werd dat de VVD-fractie in de Eerste Kamer, tegen alle verwachting in, voor de wet zou stemmen, zei PVV-partijleider Wilders dat er een "groot probleem" is. VVD-partijleider Dilan Yeşilgöz en de Tweede Kamerfractie willen pas een spreidingswet als de asielinstroom wordt ingeperkt.

Nu de wet is aangenomen, maakt Van der Burg volgende week via een capaciteitsbesluit bekend hoeveel opvangplekken gemeenten de komende twee jaar moeten realiseren. Op dat moment wordt ook duidelijk wat dat rekenkundig per provincie en gemeente betekent. Van der Burg gaat ervan uit dat er zo'n 95.000 opvangplekken nodig zijn.

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) wordt nu gefinancierd voor ongeveer 42.000 structurele plekken. Er ligt dus een forse opgave. De opvangplekken die gemeenten moeten gaan regelen, moeten bij voorkeur voor vijf jaar beschikbaar blijven.