Inwoners van middelgrote plaatsen in Nederland doen ongeveer de helft van hun aankopen elders, bijvoorbeeld in een grotere stad. Als gevolg daarvan is de winkelleegstand in middelgrote stadscentra het grootst. Dat melden ingenieursbureau Sweco, adviesbureau BRO en I&O Research op basis van onderzoek onder 300.000 Nederlanders uit meer dan zevenhonderd woonplaatsen.

Een groot deel van de winkelaankopen wordt nog steeds in fysieke winkelgebieden gedaan, ondanks de groei van online winkelen de afgelopen decennia. Maar de locatie van de aankopen is in de afgelopen jaren wel veranderd. Vooral grote stadscentra zijn populair, constateren de onderzoekers.

In middelgrote plaatsen tot 20.000 inwoners die in de buurt liggen van grote steden kiezen inwoners er vaak voor om verder te reizen en hun winkelaankopen te doen in grotere steden. Daar is het aanbod diverser en uitgebreider, aldus Sweco. Stadscentra zoals die van Helmond en Zaandam zijn daar de dupe van. Steden die verder van een grote stad liggen, zoals Zwolle of Alkmaar, hebben hier minder last van.

Vroeger deden consumenten hun winkelaankopen juist bij het dichtstbijzijnde grotere centrum, maar nu wordt winkelen vaker gecombineerd met het bezoek aan een museum of een restaurant, volgens retailexpert Aart Jan van Duren van architecten- en ingenieursadviesbureau Sweco. Hierdoor zijn grotere steden meer in trek.

Van Duren ziet dat het winkelgedrag verandert. "Was winkelen vóór de opkomst van online een noodzakelijke activiteit, anno 2023 gaat men voor het plezier, en combineert men uitgebreid winkelen met andere vrijetijdsactiviteiten."

De dagelijkse boodschappen en doe-het-zelf-aankopen worden het liefst nog wel in de eigen woonplaats gedaan. Bijna alle dagelijkse bestedingen gaan daarom naar lokale winkeliers. Daarvoor is het wel essentieel dat er in een woonplaats een supermarkt aanwezig is. In kleinere dorpen zonder supermarkt wordt minder dan de helft van de fysieke bestedingen bij de winkels in het dorp gedaan.