Zeker zeven partijen die meedoen aan de Tweede Kamerverkiezingen doen in hun programma's voorstellen die regelrecht in strijd zijn met de rechtstaat. Dat concludeert een commissie van de Nederlandse Orde van Advocaten, die een aantal verkiezingsprogramma's onder de loep nam. Vier jaar geleden vielen vijf van de toen dertien onderzochte programma's in deze categorie.

Aan de verkiezingen van volgende week doen 37 partijen mee: de NOvA bestudeerde de verkiezingsprogramma's van veertien partijen. Daarbij werden drie vragen gesteld: voldoen de voorstellen aan het uitgangspunt dat de overheid voorspelbaar is en zich aan de regels houdt, worden fundamentele rechten en vrijheden van burgers gerespecteerd en hebben burgers toegang tot een onafhankelijke rechter.

Bij zeven partijen was het antwoord op een of meerdere van deze vragen: nee. Zo wil het het CDA de asielvergunning van geradicaliseerde mensen in kunnen trekken, wat strijdig is met verschillende wetten en verdragen.

Forum voor Democratie bepleit terugtreding uit onder meer het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en het Internationaal Strafhof, "welke instanties juist in het leven zijn geroepen om over de naleving van algemeen aanvaarde fundamentele rechten en vrijheden te waken". Een alternatief voor de naleving daarvan noemt FVD niet, "zodat het er alle schijn van heeft dat niet aan al die rechten en vrijheden een wezenlijk belang wordt gehecht", aldus de onderzoekers.

Een voorstel van de VVD om zwarte lijsten met fraudeurs op te stellen, en deze ook met partijen buiten de overheid te delen "kan personen levenslang stigmatiseren en zo strijd opleveren met het recht op privacy".

De opsomming over de PVV is het langst. "Met onder andere het intrekken van het verblijfsrecht van Syriërs, het weren van migranten uit islamitische landen, het bepleiten van een volledige asielstop, het sluiten van asielzoekerscentra, een ongedifferentieerd verbod op het verspreiden van ‘islamitische ideologie’ (scholen, moskeeën en Koran) en een verbod op het dragen van hoofddoekjes, tornt de PVV aan de fundamenten van onze rechtsstaat", schrijven de onderzoekers.

Ook de SP, JA21 en de SGP staan op de 'rode lijst' van de commissie.

Veel partijen doen ook voorstellen die "mogelijk een risico vormen voor de rechtstaat", stellen de onderzoekers. Maar liefst tien partijen staan op deze 'gele lijst' van de commissie.

De advocatenorde vindt het ondanks de waarschuwingen desalniettemin positief dat in alle programma's toch het "belang van de rechtstaat nadrukkelijk wordt onderstreept". "Dat is ronduit positief en bevestigt dat de rechtsstaat als grondslag voor onze democratie door allen gedragen wordt."