De laatste weken voor de verkiezingen worden we weer overspoeld met cijfers, peilingen prognoses en grafieken. Partijen stijgen, dalen, winnen terrein of raken het “momentum” kwijt. Maar laten we eerlijk zijn: peilingen meten allang niet meer wat kiezers denken ze beïnvloeden het.

Dat heet het bandwagon effect: mensen willen graag bij de winnaars horen. Als een partij in de peilingen stijgt, besluiten sommige kiezers daarop te stemmen omdat die toch wel de grootste wordt. Tegelijk verliezen kleinere partijen steun, simpelweg omdat ze er toch niet meer toe doen. Zo veranderen peilingen in zelfvervullende voorspellingen. De wedstrijd is dan al begonnen, nog vóór de stembus opengaat.

Daar komt bij dat peilingen een vals gevoel van precisie kunnen geven. Een partij staat op 27 zetels, maar niemand zegt erbij dat de foutmarge vaak drie of meer zetels is. De uitkomst hangt af van wie er wordt ondervraagd en hoe de cijfers worden gewogen. Toch presenteren media de resultaten als harde feiten omdat een spannende strijd nu eenmaal beter verkoopt dan een inhoudelijk debat.

In Italië bijvoorbeeld doen ze dat anders. Daar zijn peilingen in de laatste twee weken voor de verkiezingen verboden. Zo krijgen kiezers rust en ruimte om zelf te denken. Ook Frankrijk en Griekenland kennen zulke beperkingen. Niet om informatie te verbergen, maar om de democratie te beschermen.

Waarom niet in Nederland? Een tijdelijk verbod op peilingen zou geen aanval op de persvrijheid zijn, maar juist een versterking van onafhankelijk denken. Verkiezingen gaan over ideeën, niet over wie er voorligt.

Laat je dus niet meeslepen door cijfers en voorspellingen. Denk zelf na, verdiep je in standpunten en breng vooral je stem uit. Want de enige peiling die echt telt, is die in het stemhokje.