De 24ste editie van ‘De Slimste Mens’ - de voorlaatste onder leiding van Philip Freriks en Maarten van Rossem - maakte meer dan ooit duidelijk dat het programma wel een beetje door de Bekende Nederlanders heen was. 

Enkele uitzondering daargelaten, namen er vooral BN’ers uit de B- en C-categorie in de stoelen plaats. Plus een reeks deelnemers van wie ik werkelijk nog nooit had gehoord. Ik noem een TikTokker, een feestzanger, een podcastmaker, een onlinepersoonlijkheid (wat dat ook mag wezen), een milieuactiviste en een Componist des Vaderlands. 

Overigens vind ik dat helemaal niet erg. Ik kom uit een tijd dat je ’t aantal beroemdheden van eigen bodem op twee handen kon tellen. Je had Johnny Jordaan, Willy Alberti, Henk & Teddy Scholten, Coen Moulijn, Jan Cottaar en nog een paar anderen. Daarmee was je er wel. Spelletjesprogramma’s op televisie onder leiding van Theo M. Eerdmans en Kick Stokhuyzen werden altijd gespeeld met willekeurige burgers.

Ik probeer me voor de geest te halen wanneer de Bekende Nederlanders bezit namen van de tv. Niet alleen via de spelletjes, quizen en roddelprogramma’s, maar ook van de talkshows, de reality-tv, de reisprogramma’s, de reclamespotjes, loterijen, goede doelen… noem maar op. 

Waku Waku

Begin jaren zestig kreeg je ‘Wie van de Drie’ met min of meer bekende panelleden als Guus Oster, Kitty Jansen en Erica Terpstra. Naarmate de televisie een steeds belangrijkere rol ging spelen in het maatschappelijk leven, werd de populariteit en uitstraling van die panelleden ook steeds belangrijker: denk aan de nationale knuffelhomo Albert Mol en de mysterieuze ingetogen Martine Bijl. 

Maar de echte omslag moet ergens tweede helft jaren tachtig zijn begonnen. Programma’s als ‘Per Seconde Wijzer’ en ‘Twee voor Twaalf’ konden eind jaren zestig, begin jaren zeventig nog van start gaan met een onderwijzer uit Waddinxveen of een bankbediende uit Sappermeer. Maar gaandeweg werd het eerder uitzondering dan gebruik om gewone mensen op de buis te laten. 

Ik heb het gevoel dat ’t met ‘Waku Waku’ echt is losgebarsten. Zangers, acteurs, cabaretiers, presentatoren, sporthelden, musical- en soapsterren moesten het vanaf dat moment zijn. En dan het liefst een beetje aanstellerige druktemakers van ’t kaliber Paul de Leeuw, Bart Chabot of Fred van Leer.

Het wreekt zich nu dat Nederland maar een klein land is. Zelfs al lenen we af en toe wat bekende Belgen als Goedele Liekens en Philippe Geubels, je ziet voortdurend dezelfde koppen. En dan vallen er ook in rap tempo een aantal af, omdat ze niet met hun handen van (kleine) meisjes af kunnen blijven of een supermarktmedewerker in elkaar willen slaan. 

De programmamakers zijn dan ook dolblij als ze ineens weer een nieuw gezicht hebben weten op te duiken. Zoals operazangeres Francis van Broekhuizen, die zich sinds haar optreden in Maestro meteen wellustig wentelde in het BN’er-schap. Of ‘Snollebolleke’ Rob Kemps. En die kunnen nog wat. De hele familie Meiland presteert niets dan telkens verhuizen en is gewoon van beroep BN’er. 

De schaarste was al enkele edities merkbaar bij ‘De Slimste Mens’. Wat er aan BN’ers te vinden was, behoorde meer en meer tot het tweede garnituur, zoals Hysterica des Vaderlands Emma Wortelboer of de Politieke Partijhopper des Vaderlands Joost Eerdmans. En wat te denken van Auto-cue-lezer des Vaderlans Roelof Hemmen, die er na één ronde uitlag omdat de nieuwslezer werkelijk niets wist. 

Nu kan je bij ‘De Slimste Mens’ ook echt pech hebben. Je zal maar acht Vergeten Groenten moeten herkennen. Of op basis van hun bladeren moeten aangeven om welke boomsoorten het gaat. Maar Hemmen bewees ook bij ’t nieuwe debielenspelletje van RTL4 ‘Wat een Dag’ dat hij echt een ware leeghoofd is. 

Veranderen

Herman van der Zandt, die vanaf volgend jaar de presentatie van ‘De Slimste Mens’ op zich neemt, liet onlangs weten dat er wellicht ’t een en ander in het format van het populaire programma gaat veranderen. Het is bijvoorbeeld maar de vraag of er weer een orakel à la Maarten van Rossem zal komen. Ik hoop dat in elk geval het geforceerd zoeken naar pseudo-beroemdheden meteen een halt wordt toegeroepen. Stel een maximum van pakweg vijf BN’ers gedurende de hele reeks in en selecteer de rest aan deelnemers bijvoorbeeld uit mensen die de afgelopen jaren enthousiast De Slimste Mens-app hebben gespeeld.

Herman van der Zandt heeft op dat punt al volop ervaring opgedaan bij ‘Met het mes op tafel’. Ook Ruben Nicolai bewijst met zijn ‘Ik weet er alles van!’ dat je net zo goed een kennisquiz met gewone mensen kan maken, zoals Chantal Janzen dat doet bij ‘Beat the Champions’ en Carolien Tensen met ‘Eén tegen honderd’. 

Laat al die zogenaamde beroemdheden nog uitsluitend over aan Linda de Mol, Carlo Boszhard en Beau. Dan hoeven onze BN’ers ook minder vaak in de studio op te draven en hebben ze alle tijd om de social media te bestoken met hun vakantiekiekjes, verjaardagen, etentjes, nieuwe kapsels, fitness-oefeningen, bedachte grappen en andere onbenulligheden.