Het liefst reis ik per trein. Zeker nu ik alle ellende op Schiphol zie. Reizen per trein is zoveel relaxter, zoveel comfortabeler. Maar ik hou ook van de sfeer op het perron, van ’t sissende geluid als de deuren openen of sluiten, van het wisselende landschap en de voyeuristische blik in de achtertuinen van huizen langs het spoor. 

Ik heb het eens op een rij gezet: ik heb met treinen gereisd door Duitsland, Oostenrijk, Hongarije, Italië, België, Frankrijk, Spanje, Portugal, Engeland, Denemarken, Zweden, Finland, Rusland, Litouwen, Letland, Peru, Japan, Thailand, de VS en zelfs op Java. Overal is het een andere ervaring, maar altijd de moeite waard. Of je nu lang de Rijn voortdendert, in een spiraal of zelfs zigzaggend een berg beklimt dan wel door de groene sawa’s en theeplantages boemelt.

Ik koester de herinneringen aan de vele keren dat ik ontspannen met de autoslaaptrein van Den Bosch naar Bologna reisde, of - toen die dienst werd opgeheven - van Düsseldorf naar Verona. Avondeten in de chique restauratie, slapen op de cadans van ke-denge-deng, ’s morgens wakker worden met zicht op besneeuwde bergtoppen, een lange neus trekken naar de eindeloze files op de snelwegen bij Modena.

Goedkoper

Maar op zeker moment bleek ’t meer dan de helft goedkoper om met het gezin naar Italië te vliegen en aldaar drie weken een auto te huren. Tja, van die besparing kon je je moeiteloos nog een extra vliegvakantie in de herfst veroorloven. Wist ik veel dat die lage ticketprijzen mogelijk waren dankzij pure uitbuiting van het personeel.

Onlangs las ik het relaas van een Volkskrant-journalist die een maand undercover op Schiphol werkte als bagage-afhandelaar. Hij beschreef hoe hij op zijn knieën zittend in het ruim van het toestel in moordend tempo de koffers moest opstapelen. De hele dag door, tegen een bruto uurloon van nog geen 11 euro! Een doorsnee werkster bij particulieren krijgt €15 tot €17,50. Zwart!

Ik bedacht welke pijn in de rug, schouders en armspieren mij dit werk zou geven. Hoe lang zou ik het volhouden? En ik voelde me niet echt schuldig, maar toch wel enigszins medeplichtig. Ook al vlieg ik zelf de laatste jaren nog uitsluitend met handbagage (je kan overal je was laten doen); ik had onbeschaamd geprofiteerd van een verwerpelijk systeem. Alsof je een broek draagt die door een 9-jarig kind in een brandgevaarlijk naaiatelier te New Delhi in elkaar is gestikt.

Wat is er gebeurd in ons welvarende land dat hele beroepsgroepen zo worden onderbetaald? Want de bagage-afhandelaars en beveiligers bij Schiphol staan niet op zichzelf. Diezelfde Volkskrant-journalist is al eens undercover gegaan in de magazijnen van bol.com en als Uber-chauffeur. En laten we vooral ook niet de pakketbezorgers vergeten. Mensen werken zich de blubber - ook in de zorg, het onderwijs en bij de politie - en zijn nauwelijks in staat rond te komen.

Kwakend dametje

De grote baas van Schiphol, Dick Benschop, putte zich na het debacle rond het begin van de mei-vakantie in ’t NOS-journaal uit in excuses. Eerder liet hij in talkshows de kolen uit het vuur halen door een kwakend dametje, maar dat deed meer kwaad dan goed. Met dagen achter elkaar televisiebeelden van eindeloze rijen vakantiegangers, was er zwaarder geschut nodig. De reputatie van Schiphol stond op het spel.

Of Benschop de juiste persoon is om het probleem van Schiphol op te lossen, durf ik te betwijfelen. De man heeft weliswaar zijn carrière in belangrijke mate via de Partij van de Arbeid gemaakt, maar of hij ook weet wat het betekent om arbeider te zijn… Ik denk het niet. Hij weet Jan met de Pet in elk geval niet te bereiken, was als campagneleider van de PvdA in 2002 verantwoordelijk voor het dramatische verlies van 45 naar 23 kamerzetels en verdween daarna geruisloos uit de politiek.

Financieel was die vaandelvlucht voor hem overigens geen slechte zet. Het salaris als kamerlid lag in die tijd op een kleine ton per jaar. Dat was natuurlijk al minder dan hij voordien als staatssecretaris gewend was. Maar de honorering bij Shell zal ongetwijfeld nog heel veel beter zijn geweest, zeker nadat hij in 2011 ook nog president-directeur werd. 

Is het toen al misgegaan met deze salonsocialist? Heeft hij toen al het zicht op de werkelijkheid verloren? Ach, hij stond natuurlijk niet alleen binnen ’t Genootschap Links Lullen Rechts Vullen. Het stikt ook binnen de linkse politiek van de grootverdieners met meer lucratieve bijbaantjes dan je op de vingers van twee handen kan tellen. Zelfs Wim Kok kon na zijn premierschap de verleiding niet weerstaan en werd een dikbetaald commissaris bij ING Groep, TPG Post, Shell en de KLM. Daar stemde hij in met forse bonusverhogingen van de topmensen

Toen Dick Benschop in 2019 de grote baas op Schiphol werd, verdiende hij 594.000 euro per jaar. Aanmerkelijk minder dan zijn voorganger Jos Nijhuis, die in 2017 uitsluitend wilde blijven als hij zijn oude salaris van 9 ton per jaar behield. Tja, dat lag wat gevoelig bij een semi-staatsonderneming waar inmiddels ook wel eens van de Balkenende-norm werd gerept. Tandenknarsend ging het ministerie akkoord, maar opvolger Benschop werd afgescheept met een armzalige 431.731 euro, exclusief bonus van maximaal 20%. 

Felicitaties

Vakbond FNV feliciteerde Benschop begin 2020 met zijn salaris over 2019 - bijna 6 ton dus - en riep de leden op hun baas een gelukwenskaartje te sturen. De nieuwe topman verdiende immers - ondanks de reductie - per twee weken hetzelfde als de meeste andere personeelsleden op de luchthaven - op basis van het wettelijk minimumloon - in een heel jaar. 

Het cynisme achter de felicitatie-boodschap kwam duidelijk niet overal over. Want CDA-minister van financiën in die tijd, Wopke Hoekstra, kondigde vrijwel tegelijk aan dat de commissarissen van Schiphol er financieel op vooruit moesten gaan. Die kregen tot dan toe ieder slechts 30.000 euro voor vier vergaderingen per jaar en dat moest worden opgetrokken naar 36.000. Dus 9000 euro per bijeenkomst inplaats van 7500.

Benschop is inmiddels de nationale Kop van Jut geworden en zal - net als Philips-topman Frans van Houten - moeten vrezen voor zijn bonus. Alles wat er mis is op werkvloeren in Nederland komt nu even samen in de persoon Dick Benschop. 

Beau van Erven Dorens noemde ‘t dan ook moedig dat de Schipholbaas aan tafel verscheen in diens talkshow. Waarschijnlijk had Benschops pr-adviseur hem ingefluisterd dat allemansvriend Beau veruit de beste keus was. Dat hij vooral weg moest blijven bij die scherpe Mariëlle Tweebeeke, openbaar aanklager Maaike Schoon of die cynisch-venijnige Sven Kokkelman.

Maar dat viel tegen. Beau ging er overwacht hard in, hield de topman een aantal keren voor dat hij vorig jaar oktober al door Vakbond FNV was gewaarschuwd dat het de verkeerde kant op ging. En als de presentator zich even inhield, zat daar VVD’er pur sang Gerard Joling om PvdA’er Benschop voor te houden dat niemand dit kutwerk voor een grijpstuiver wil doen. 

“Er is te lang gestuurd op kosten en te weinig op kwaliteit,” wilde Benschop na een stortbui van verwijten aan tafel wel hortend en stotend toegeven. Maar dan op zo’n toon alsof dat allemaal buiten hem om was gegaan. Nog meer verbazing wekte zijn oplossing voor de zomerdrukte: vluchten schrappen.    

Intussen wijkt reisorganisatie Corendon meer en meer uit naar luchthavens in Duitsland, oriënteert TUI zich ineens op city-trips met de nachttrein en beleven verkopers van caravans en campers omzetten zoals ze nog nooit eerder hebben meegemaakt. 

Ik vraag me af hoe Dick Benschop komende zomer zelf op vakantie gaat. Maar realiseer me dan dat je voor de business class andere (lees: kortere) wachtrijen hebt. En met een abonnement voor een Privium iris-scan (€110 tot €260 per jaar) kun je ook vliegensvlug door de beveiliging en douane.