Als jong journalistje bij Sijthoff Pers zocht ik eind jaren zeventig contact met Frans Andriessen. Hij was namens de Katholieke Volks Partij in die tijd eventjes Minister van Financiën onder premier Dries van Agt. Met sport had hij niet veel op, maar hij had zich wel in de media kritisch uitgelaten over voetballen op zondag. Dat bestempelde hij als niets minder dan blasfemie. De dag des heren diende te worden gerespecteerd, ook door niet-gelovigen. Daar wilde ik meer van weten.
Tot een gesprek onder vier ogen met zijne excellentie kwam het niet. Telefonisch was hij evenmin te bereiken. De KVP-persvoorlichter hield namelijk de boot af toen ik had uitgelegd waarom ik zijn baas wilde spreken. Er werd namelijk een merkwaardige gulden middenweg bewandeld bij het amateurvoetbal in Den Haag, Rotterdam en andere steden. Rooms-Katholieke clubs die op zondag speelden, konden bij de KNVB aanvragen om dat pas ná 12.00 uur te hoeven doen. Honderd van de honderd verzoeken werden door de Bond gehonoreerd, ook van clubs die de boel in de maling namen en het geloof aan hun kicksen lapten. Ik wilde weten waarom die regel er was. Je voetbalt op zondag of je voetbalt niet op zondag, toch? Waar kwam dat vreemde compromisachtige lunchtijdstip dan vandaan?
Ik was naïef of had het niet goed begrepen. Dat kon kloppen, want met religie had en heb ik niets. Door mijn ouders zes jaar lang dagelijks naar de behoorlijk op de bijbel geënte lagere Ds. Van den Boschschool gestuurd. Me daar verbaasd over het ene na het andere heldendicht, met gevouwen handen devoot voorgedragen door godvrezende juffen en meesters. Op zeker moment zelf gaan nadenken. Dus snel atheïst geworden. Om tot op de dag van vandaag nog een stapje verder te gaan als fervent aanhanger van het agnosticisme. Dat vertelde ik de KVP-persvoorlichter ook. Net als dat ik iedereen die denkt dat er een hogere macht is in z’n waarde laat. Vrijheid blijheid, in alle vijf wereldreligies. Zolang ze maar niet proberen mij hun overtuiging door de strot te duwen.
De voorlichter had mijn vraag voorgelegd aan Andriessen, die binnen een uur reageerde. Schriftelijk, per fax, destijds het snelste medium op aarde. Ik kan me de stank van de chemische vloeistof nog altijd herinneren en waar was de milieupolitie toen je die nodig had. Als je zo’n faxje per ongeluk een halve dag op een bureau liet liggen waar de zon op scheen, was de tekst vervlogen. Dus moest je er meteen nadat er eentje binnenkwam een fotokopie van maken. De minister meldde keurig getypt dat hij zelf niet de macht en invloed had om voetbal, en andere sport, geheel te verbieden op zondag, hoewel hij als zeer streng katholiek niets liever zou willen. Hij zag de 12.00 uurregeling als een overwinning, waarmee tegemoet werd gekomen aan de wens van kerkbezoekers om op zondagochtend de eucharistie te kunnen vieren. Daar kon ik het mee doen. Bedankte hem voor het antwoord, ook weer per fax, en maakte er een artikeltje van.
Die ervaring komt regelmatig terug in mijn gedachten. Er wordt door amateurs namelijk nog maar nauwelijks op de zondag gevoetbald, dat wil zeggen: door de hoogste elftallen. In een aantal klassen wordt zowel op de zaterdag als de zondag gespeeld. Lagere teams, veteranen en jonge jeugd zie je hier en daar nog wel ’s zondags op de velden. Dan is er die dag tenminste nog een beetje kantineomzet. Voeg daaraan toe dat streng christelijke clubs al decennia lang principieel op zaterdag spelen en het mag duidelijk zijn dat de zondag als voetbaldag binnenkort geheel geschiedenis is. Is dat religieus gezien een goede ontwikkeling? Vermoedelijk vinden heilig-de-zondag fans het geweldig. Dan kunnen meer geloofsgenoten ongedwongen en niet door Vadertje Tijd in de nek gehijgd genieten van de eucharistieviering. Wie weet wordt kerkbezoek ook weer cool.
Geschiedenislesje tussendoor.
Op 8 december 1889 werd de Nederlandsche Voetbal en Athletiek Bond (NVAB) opgericht. In 1895 verdween de A van Athletiek en werd het Nederlandsche Voetbal Bond (NVB). De K van Koninklijk kwam er in 1929 bij, dus over zes jaar is het groot feest in Zeist en zullen Willem-Alexander en Máxima voorgaan in de polonaise. Van verzuiling kregen we in ons land destijds ook opeens last. Op 26 januari 1929 zag de Christelijke Nederlandsche Voetbal Bond (CNVB) het levenslicht. Nog eerder, 7 december 1916, was er eerst de Roomsch-Katholieke Federatie (RKF) en later de Roomsch-Katholieke Nederlandsche Voetbalbond (RKNVB). Godzijdank werd het oorlog. En liet de Duitse bezetter zich ook sportief gelden: alle voetbalbonden in Nederland moesten op 1 augustus 1940 opgaan in de grote KNVB. Wel zo handig om te weten wanneer die vraag voorbijkomt in een pubquiz.
Geen verband met religie
Terug naar de vraag of voetbalverplaatsing van de zondag naar de zaterdag religieus gezien een goede zaak is. Helaas is er geen enkel verband met religie. Het gaat de voetballer die niet meer op zondag wil voetballen namelijk maar om één ding: de zaterdagavond. Zuipen, stappen, feesten. Doorgaan tot de zon opkomt, zo lang mogelijk uitslapen. En je geen seconde druk hoeven maken over de vraag hoe laat je ook alweer moest verzamelen en tegen wie je moest spelen. Wat je wel moest toen je nog op zondag voetbalde.
Conclusie: de zondag is weer een echte rustdag aan het worden. Frans Andriessen, in 2019 overleden, gaat de wedstrijd zoveel jaar na dato uiteindelijk dus toch winnen. Amen.